Temiz Üretim Teknolojileri Mükemmeliyet Merkezi-TUT-MM

Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü 2013 yılından bu yana Ulusal Temiz Üretim Merkezi görevini yürütmektedir.

Projenin amacı; “Ulusal Temiz Üretim Merkezi” görevini yürüten TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü bünyesinde, görev ve hedeflerimizi etkin şekilde yerine getirebilecek, ülkemizin strateji ve hedeflerinin gerçekleştirilmesinde katkıda bulunacak, sanayi sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerin ve kamunun kaynak verimliliği (enerji, su, ham madde vb.), temiz üretim konularında uygulamalı Ar-Ge ve Ür-Ge ihtiyaçlarına cevap verecek ve sorunlarına çözüm getirecek, “Kaynak Verimliliği ve Temiz Üretim Teknolojileri” konularında bir “Mükemmeliyet Merkezi Alt Yapısı” kurulmasıdır.”

Kurulması öngörülen Temiz Üretim Teknolojileri Mükemmeliyet Merkezi’nintemel faaliyet alanları:

• Ülkemizin verimlilik stratejilerini destekleyecek şekilde sanayi sektörlerinde, özellikle KOBİ’lerde kaynak verimliliğin artmasına katkı sağlanması
• Oluşturulacak danışman havuzu ile sanayi sektörlerine, özellikle KOBİ’lere teknik destek sağlanması
• KOBİ’lere sera gazı azaltımı konusunda teknik destek sağlanması ve bu sayede ülkemizin emisyon taahhütünün yerine getirmesinde katkıda bulunulması
• Sera gazı değerlendirmesi, doğrulanması, raporlanması ve karbon ayak izi hesaplama ile sera gazlarının azaltılmasında katkı sağlanması
• Sanayi sektörlerine yönelik temiz üretim denetimlerini gerçekleştirmesi
• Sanayi sektörlerinde temiz üretim/kaynak verimliliğine yönelik ilgili kurum ve kuruluşlara teorik ve uygulamalı eğitimlerin verilmesi
• Katı atık ve atıksulardan katma değerli yeni ürün eldesi
• Verimlilik uygulamaların yaygınlaştırılmasına yönelik çeşitli organizasyonların düzenlenmesiyle farkındalığın artırılması

Kurulması öngörülen Mükemmeliyet Merkezi ile kaynak verimliliği ve temiz üretim alanında bilimsel ve teknolojik bilgi üretilecektir. Ülkemiz için son derece önem arz eden bu teknolojik bilgi birikimi, kamu, özel sektör ve üniversiteler ile birlikte çalışılarak arttırılacaktır. Merkezin faaliyetleri kapsamında üniversitelerimiz ile ortak projeler geliştirilmesi ve sanayinin Ar-Ge ve Ür-Ge ihtiyaçlarına çözüm üretilmesi planlanmaktadır. Üniversiteler ile yapılacak protokoller ile kurulacak işbirlikleri kapsamında, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin tez çalışmalarının Mükemmeliyet Merkezi altyapı imkanları kullanılarak gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Kurulacak altyapı ile katma değeri yüksek, ticari ve bilimsel değer taşıyan yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve pilot sistemlerin kurulması hedeflenmektedir. Kurulması öngörülen Merkez ile hem kamu hem de özel sektör tarafından temiz üretim teknolojilerine yapılacak yatırımlar, işletmelerin sadece çevresel performanslarını artırmakla kalmayıp bunun yanında ekonomik performanslarını ve kurumsal prestijlerini de olumlu yönde etkileyecek, büyümelerinde ve verimliliklerinde katkı sağlayacaktır.

Kurulacak olan merkez altyapısının proje süresi boyunca ve proje bitiminden sonra aşağıdaki özgün amaçlara ulaşmayı hedeflemektedir:

• TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü mevcut laboratuvar altyapısı imkanlarının geliştirilmesi ve kurulacak olan bu altyapının ulusal düzeyde kullanıma açılması
• TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü’nün şu ana kadar katıldığı birçok ulusal ve uluslararası projelerden elde ettiği teorik ve uygulamalı bilimsel bilgi birikimi ve tecrübe potansiyelinin artırılması
• Ülkemizin verimlilik stratejilerini destekleyecek şekilde teorik ve uygulamalı eğitimler ile sanayi sektörlerinde, özellikle KOBİ’lerde kaynak verimliliğin artmasına katkı sağlanması
• İç ve dış eğitim, teknik ziyaret, seminer, çalıştay vb. faaliyetler ile merkezin bilimsel kapasitesinin ve görünürlüğünün ulusal ve uluslararası platformlarda artırılması
• Yurtiçi ve yurtdışı aktiviteler ile benzer araştırma merkezlerinde çalışan araştırmacılar ile bilgi transferi ve ortak çalışma ortamının oluşturulması
• İşbirliği platformu aktivitelerine katılım sağlanarak, yeni ortak projeler içinde yer alınması
• En az doktora seviyesinde tecrübeli araştırmacıların özellikle ileri teknolojik alanlar için istihdam edilmesi
• Genç araştırmacılar için iş olanaklarının arttırılması ve ilgili teknoloji alanları için motivasyonlarının artırılarak, vizyonlarının ve ilgili konulardaki literatüre katkılarının sağlanması
• İlgili teknoloji alanlarında yurtdışında çalışan Türk araştırmacıların da tecrübelerinden faydalanabilmek ve yeni proje açılımlarında birlikte çalışabilmek için geri dönüşlerinin teşvik edilmesi
  
  

Proje kapsamında belirtilen bu amaçlar doğrultusunda kurulacak olan Temiz Üretim Teknolojileri Mükemmeliyet Merkezi tarafından aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir:

• Kaynak verimliliği ve temiz üretim denetimi altyapısının kurulması ve tesis içi temiz üretim denetimlerinin yapılması
  o    Enerji verimliliği etütleri için altyapının kurulması ve tesis içi etütlerin yapılması
  o    Su verimliliği etütleri ve su ayak izi hesaplama için altyapının kurulması ve tesis içi etütlerin yapılması
  o    Atık minimizasyonu ve geri dönüşümü için altyapının kurulması ve endüstriyel simbiyoz olanaklarının araştırılması

• Enerji tüketimi, su tüketimi, su ve atıksu kalitesi ölçümlerine yönelik laboratuvar hizmetlerinin sunulması
• Katı atık ve atıksulardan katma değerli yeni ürün eldesi için altyapının kurulması
• Kurulacak alt yapı ve oluşturulacak danışman havuzu ile sanayi sektörlerine, özellikle KOBİ’lere teknik destek sağlanması ve teknoloji transferine katkı sağlanması
• Sanayi sektörlerinde temiz üretim/kaynak verimliliğine yönelik ilgili kurum ve kuruluşlara teorik ve uygulamalı eğitimler düzenlenmesi
• Verimlilik uygulamaların yaygınlaştırılmasına yönelik çeşitli organizasyonların düzenlenmesiyle farkındalığın artırılması
• Teknik kapasitenin artırılması amacıyla gerekli eğitimlerin alınması
• Sera gazı değerlendirmesi, doğrulanması, raporlanması ve karbon ayak izi hesaplama
• Yaşam Döngüsü Analizi-(YDA) ve Ekoverimlilik için altyapının kurulması ve analizlerinin gerçekleştirilmesi
• Web sitesi tasarımı ve her türlü bilginin yayınlanması
• Merkezin tanıtım web sayfası ve broşürlerinin hazırlanması
• İşbirliklerini arttırmak ve merkezi daha geniş bir kitleye tanıtmak amacı ile sektörel çalıştayların düzenlenmesi ve her sene bir fuar katılımının sağlanması
• Proje kapsamında yapılan faaliyetlerin altı aylık raporlar halinde sunulması
• Temiz üretimi içeren teknolojilerin yatırımının teşvik edilmesi

Bu kapsamda kurulması öngörülen “Mükemmeliyet Merkezi”, ilgili teknoloji alanlarının geliştirilmesi yönünde “sektörel temelde Ar-Ge hizmeti”, “mevcut sistemlerinin modifikasyonlarının yapılmasını sağlayarak Ür-Ge hizmeti” ve “üniversitelerde kaynak verimliliği ve temiz üretim konularında deneysel araştırmaların desteklenmesi ile ortak projeler üretilmesi hizmetlerini” sağlayacaktır. Bunun yanında, teknik servisler için altyapı ve perspektif genişletilmesi de amaçlanmaktadır.

Türkiye, enerji üretiminde hem enerji kaynağı hem de kullanılan enerji teknolojileri açısından büyük ölçüde dışa bağımlı olan bir ülkedir. Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde olduğumuz şu günlerde, kurulacak Mükemmeliyet Merkezi” altyapısıve gerçekleştireceği çalışmalar ile temiz üretim teknolojileri alanında çok önemli bir bilgi birikimine ve altyapıya sahip olunacak, ilgili sektörlerde verimlilik artışına katkı sağlanacak, ülkemizin stratejik hedeflerine ulaşması yolunda önemli adımlar atılacaktır.

Bilindiği gibi yurt dışında benzeri merkezler ve enstitüler (RECPnet bünyesindeki ulusal temiz üretim merkezleri vb.) tarafından kaynak verimliliği ve temiz üretim üzerinde Ar-Ge çalışmaları ve endüstriyel hizmetler gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde de bir mükemmeliyet merkezi altyapısı kurulumu ile uluslararası düzeydeki bu araştırma merkezleriyle ve kuruluşlarıyla eşit seviyede çalışmalar gerçekleştirilebilecektir. Bu kuruluşlar ile ortak projeler oluşturulabilecek, bu projelerin çıktıları ile geliştirilen ürün ve hizmetler, ülke içindeki ihtiyaçların temininde ve uluslararası platformlarda değerlendirilebilecektir.

Kurulacak olan alt yapı sayesinde ülkemizde enerji, su, ham madde ve atıkların hepsi kaynak verimliliği ve temiz üretim açısından bir bütün olarak değerlendirebilecek ve bunun yanında çevresel etkiler de analiz edilerek kamu ve işletme kaynaklarının etkin ve verimli şekilde yönetebilmesinde katkıda bulunacaktır. Kurulacak olan bu yapı ülkemizin ve Ulusal Temiz Üretim Merkezi’nin stratejilerinin yerine getirilmesinde çok önemli bir altlık oluşturacaktır. 

Bu merkezde yürütülecek yeni projeler, kamu ve sanayi sektörlerine yönelik yapılacak teknik destek (enerji, su, ham madde vb.), danışmanlık, eğitim ve test hizmetleri ile merkezin sürdürülebilirliği sağlanarak ülkemizde sürdürülebilir kalkınma ve doğal kaynakların korunumuna katkıda bulunulacaktır. Bu altyapı projesi ile ülkemizin, stratejik hedefler ve planlarının uygulanmasına katkı sağlanacak ayrıca öncelikle sanayi kuruluşlarının yoğun olarak bulunduğu ve buna bağlı olarak çevre kirliliğinin yoğun olarak yaşandığı Marmara Bölgesi başta olmak üzere ülkemiz genelinde kaynak verimliliği ve bu çerçevede atık yönetimi konularında önemli bir merkez oluşturulmuş olacaktır. Ülkemizde imalat sanayinde belirlenen miktarsal ve parasal kaynak verimliliği potansiyelinin hayata geçirilmesi için ilgili temiz üretim teknolojilerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması da sağlanacaktır. Kurulması planlanan Temiz Üretim Mükemmeliyet Merkezi’nin çalışma faaliyetleri Şekil 1’de verilmektedir.

Şekil 1 Temiz Üretim Teknolojileri Mükemmeliyet Merkezi çalışma faaliyetleri